یکی از علائم سرطان روده بزرگ دردهای شدید در شکم است
همین چند وقت پیش بود، دختری جوان که از همکلاسی هایش دلگرمی می خواست چون مادرش روی تخت بیمارستان بود. ته دلش شور می زد، تصور اینکه مادرش را نبیند او را ویران می ساخت؛ اما انگار دیگر خیلی دیر شده بود. مرگ مادر برای یک دختر 23 سال مسئله چندان کوچکی نیست، درست مثل ریختن آوار روی سر است؛ اما چرا مادر فوت کرد، چون به سرطان روده بزرگ مبتلا شده بود و سلول های سرطانی رد سرتاسر بدنش جولان می دادند.
البته این خانم به دلیل عدم توجه به علائم سرطان روده جان خود را از دست داده بود و سرنوشت همه افرادی که به این بیماری دچار می شوند، مرگ نیست و با تشخیص به موقع می توان به زندگی عادی ادامه داد. سرطان روده بزرگ سومین سرطان شایع دنیاست.
سرطان روده بزرگ به چه دلیل ایجاد می شود؟
سرطان روده بزرگ دقیقا چه تعریفی دارد و آیا این مسئله درست است که سومین سرطان شایع دنیا محسوب می شود؟
سرطان روده بزرگ درواقع، کولون «COLON» (راست روده» و رکتوم «RECTAL» (قسمت انتهایی دستگاه گوارش) را درگیر می کنند. سرطان روده بزرگ نسبت به سرطان روده کوچک شایع تر است. چون مدفوع در تماس با مخاط روده قرا رمی گیرد. سرطان روده بزرگ سومین سرطان شایع در دنیاست و در کشورهای توسعه یافته و صنعتی شیوع بیشتری دارد. این نوع سرطان در کشور ما نیز به دلیل تغییر در سبک زندگی، شایع شده است.
چه دلایلی می تواند در ابتلا به این سرطان نقش داشته باشد؟
دلایل زیادی می توانند در ابتلا به سرطان روده بزرگ نقش داشته باشد که مهم ترین آن مصرف بیش از اندازه چربی به ویژه چربی حیوانی و پروتئین مخصوصا گوشت قرمز است. یکی دیگر از دلایلی که می تواند در ابتلا به سرطان روده نقش داشته باشد، ماشینی شدن زندگی و شهرنشینی است که پیامد آن عدم تحرک است. همچنین اضافه وزن و چاقی، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد.
به طور کلی سرطان روده بزرگ در افرادی که از نظر اقتصادی و اجتماعی در سطح بالاتری هستند دیده می شود و احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی با سطح اقتصادی و اجتماعی پایین، کمتر وجوددارد. ابتلا به سرطان روده بزرگ به طور معمول در حدود سن 50 سال به بالاست ولی در زیر 20 سال نیز ابتلا به این سرطان دیده شده است که البته این مسئله بسیار نادر محسوب می شود.
معمولا افرادی که مبتلا به سرطان روده می شوند چه علائمی دارند؟
سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه ابتلا دارای علائمی است که می توان به خوردن در مدفوع (این خون می توان به شکل مخفی در مدفوع باشد)، شکم درد، تغییر در اجابت مزاج و احساس ضعف و بی حالی اشاره کرد. یکی از نشانه های مهم که باید جدی گرفته شود، کم خونی به ویژه کم خونی در آقایان است که این مسئله باید به دقت مورد بررسی قرار بگیرد. در برخی از موارد سرطان روده بزرگ می تواند بدون علامت باشد و فرد با شکم درد شدید، انسداد و سوراخ شدن روده، به شکل اورژانسی برای جراحی مراجعه کند و بعد از آن مشخص شود که فرد به سرطان روده بزرگ مبتلاست.
سرطان روده بزرگ به چه دلیل ایجاد می شود؟
چقدر ابتلا به بیماری های مختلف می تواند منجر به سرطان روده بزرگ شود؟
معمولا قبل از اینکه علائم سرطان به وجود بیایند ابتلا به پولیپ «POLYP» (برجستگی مخاطی در دستگاه گوارش) مطرح است و حدود 80 درصد سرطان های روده به دلیل پولیپ به وجود می آید. حدود 30 درصد افراد زیر 50 سال در روده خود پولیپ دارند و حدود 40 تا 50 درصد، پولیپ ها تبدیل به سرطان نمی شوند و تنها یک درصد از آن ها می توانند تبدیل به سرطان شوند. ابتلا به سرطان به غیر از پولیپ می تواند به دلایل ناشناخته نیز به وجود بیاید و سلول ها بدون علت مشخص، شروع به تکثیر کنند.
یکی دیگر از دلایلی که می تواند در سرطان روده بزرگ نقش داشته باشد، ابتلا به برخی از بیماری هاست به طوری که برخی از افراد مبتلا به بیماری های التهابی روده مثل کرون و کولیت اولسروز، ممکن است به سرطان روده بزرگ مبتلا شوند. گاهی سرطان مستقیما روی سطح سلول های روده بزرگ ایجاد می شود و دلیل به وجود آمدن آن وابسته به عامل دیگری نیست. ژنتیک هم می تواند تا حدود کمی در ابتلا به این نوع سرطان نقش داشته باشد.
آیا این مسئله درست است که برخی از بیماران با مشاهده خون در مدفوع آن را چندان جدی نمی گیرند. آن را به بیماری های دیگر ربط می دهند؟
بله. گاهی بیماران دلیل وجود خود در مدفوع را به بیماری هایی مثل بواسیر (هموروئید) و شقاق ربط می دهند و از مراجعه به پزشک اجتناب می کنند که این مسئله در شرایطی که فرد به سرطان روده بزرگ مبتلا باشد، می تواند عواقب جدی ای را برای بیمار به وجود بیاورد به همین دلیل با دیدن خون در مدفوع یا حتی با دیدن خون در ناحیه مقعد باید به متخصص گوارش مراجعه و از خوددرمانی پرهیز کرد.
یکی از علائم سرطان روده بزرگ شکم دردهای شدید است، آیا ا فراد در صورت ابتلا به شکم درد باید حتما نگران شوند و به پزشک مراجعه کنند؟
در رابطه با ابتلا به شکم دردهای کوتاه مدتی که بیش از یکی دو روز طول نکشند، چندان جای نگرانی نیست اما در شرایطی که شکم درد یک تا دو هفته طول بکشد باید جدی گرفته شود به ویژه در شرایطی که با علائم دیگری نیز همراه باشد. به طور کلی درد به ما نشان می دهد که در بدن اتفاقی افتاده ست و نباید آن را نادیده گرفت.
سرطان روده بزرگ به چه دلیل ایجاد می شود؟
به این مسئله اشاره کردید که ابتلا به سرطان روده بزرگ همیشه همراه با علائم نیست. در چنین شرایطی چه طور می توان به سرطان پی برد؟
برای تشخیص به موقع سرطان روده بزرگ در بسیاری از کشورهای پیشرفته غربالگری از طریق کولونوسکوپی (COLONOSVOPY) انجام می شود. تمام افراد از 50 سالگی که سن شیوع غربالگری این نوع سرطان است باید غربالگری را انجام بدهند. انجام آزمایش سالانه بررسی خون مخفی در مدفوع نیز ضروری به نظر می رسد ولی کولونوسکوپی روش دقیق تری محسوب می شود.
آن دسته از افرادی که ریسک ابتلا به سرطان روده بزرگ در آن ها بیشتر است باید 10 سال زودتر یعنی از 40 سالگی کولونوسکوپی را انجام بدهند. زمانی که فرد علائم نداشته باشد و به بیماری خاصی مبتلا نباشد می تواند بعد از کولونوسکوپی با توجه به صلاح دید پزشک، انجام مجدد این کار را به 10 سال بعد موکول کند.
در صورتی که مشخص شود فرد به سرطان روده بزرگ مبتلاست، در مان به چه شکل است؟
درمان کاملا به مرحله سرطان و قسمتی از روده که به سرطان مبتلا شده است بستگی دارد. اگر سرطان در مراحل اولیه و فقط مخاط را درگیر کرده باشد، برداشتن آن قسمت از مخاط که سرطانی شده است به وسیله کولونوسکوپی انجام می شود ولی در صورتی که سرطان از مخاط عبور کرده و به سلول های دیگر رسیده باشد، باید با جراحی قسمتی از روده را برداشت.
سرطان روده بزرگ به چه دلیل ایجاد می شود؟
گاهی باید روده به طور کامل برداشته شود و به جای روده، کیسه (روده مصنوعی) گذاشته شود. در صورتی که متاستاز (سرطانی شدن قسمت های دیگر بدن به دلیل پیشرفت بیماری) مطرح باشد، شیمی درمانی هم باید انجام شود. اگر راست روده (رکتوم) دچار سرطان شده باشد علاوه بر شیمی درمانی، رادیوتراپی نیز ضرورت دارد.
اگر منشا سرطان روده بزرگ جای دیگری از بدن باشد درمان به چه شکل است؟
اگر سرطان روده بزرگ به دلیل متاستاز به وجود بیاید، یعنی تخمدان، رحم یا پروستات دچار سرطان شوند و به روده بزرگ متاستاز کنند، در چنین شرایطی درمان سخت تر خواهدبود. چون منشا سرطان روده بزرگ نیست و همه چیز به منشا سرطان بستگی دارد. درمان در چنین شرایطی بسیار متفاوت خواهدبود.
در صورت ابتلا به سرطان روده بزرگ و درمان آن، طول عمر بیمار به چه شکل خواهدبود؟
این مسئله نیز به شدت سرطان روده بزرگ بستگی دارد در شرایطی که سرطان روده بزرگ زود تشخیص داده شود و تنها مخاط روده را درگیر کند، طول عمر این دسته از افراد تفاوتی با افراد عادی ندارد، اما در صورت متاستاز پس از درمان، در 5 سال تنها 20 درصد احتمال زندگی وجود دارد.
آزمایشهای غربالگریِ سلامت رودهی بزرگ، مانند بررسی وجود خون در مدفوع یا کلونوسکوپی، یافتن هر گونه شرایط ناسالم را در رودهی بزرگ، پیش از اینکه تبدیل به سرطان شوند، تسهیل میکند. اگر بیش از ۵۰ سال سن دارید، دارای ژن مثبت هستید یا شرایطی مانند «پولیپ آدنوماتوز خانوادگی» (FAP) دارید که خطر ژنتیکی ابتلا به سرطان را در شما افزایش میدهد، در مورد انجام آزمایشهای غربالگری با پزشکتان مشورت کنید.
علائم سرطان روده بزرگ ممکن است نشانگر این باشد که سرطان در کدام قسمت روده در حال رشد است. هرچند ممکن است فردی سرطان روده بزرگ داشته باشد، اما هیچ نشانهای نداشته باشد. رایجترین نشانه های سرطان روده بزرگ در زیر آمده است:
گرچه نیازی نیست که نسبت به عادات اجابت مزاجتان حساس شوید، با این حال تشخیص تغییرات آن بسیار بااهمیت است. برای مثال آیا یک اسهال تصادفی به یک تغییر عادت طولانیمدت در مدفوع تبدیل شده است؟
آیا به طور طبیعی هر روز یا یک روز در میان، یک یا دو بار اجابت مزاج میکنید؟ عادات اجابت مزاجِ «عادیِ» خودتان را بشناسید. زیرا این عادتها برای هر فرد متفاوت است.
تغییراتِ الگوهای عادیِ اجابت مزاج باید بررسی شوند. اسهال یا یبوستهای گاهبهگاه، بسته به تغییرات تغذیهای یا ننوشیدن آب کافی ممکن است طبیعی باشند. اما هنگامی که اسهال یا یبوست بیش از چند روز، چند هفته یا چند ماه طول بکشد، به عنوان یک تغییر مزمن در نظر گرفته میشود.
مدفوع خونآلود نشان دهندهی یک مشکل است که ممکن است یک مشکل کوچک و ناراحتکننده مانند بواسیر (هموروئید)، یا یک مسئلهی پیچیدهتر مانند خونریزیِ پولیپها باشد. چه خونِ درون مدفوع، تازه و به رنگ قرمزِ روشن باشد، چه تیره و به رنگ قرمزِ تیره یا حتی سیاه، خونریزیِ مقعدی ابدا چیز نرمالی نیست.
مدفوع روبانشکل گاهی به این دلیل رخ میدهد که تومورها مسیر خارج شدن مدفوع را مسدود کردهاند. «انسداد» به معنای بسته شدنِ جزئی یا کلیِ مسیر حرکت مدفوع است.
درد شکمی یا هر دردی که در بالاتنه رخ میدهد، نشاندهندهی یک مشکل است. به این دردها توجه کنید و سعی کنید محل دقیق، شدت و مدت آن را مشخص کنید و درد را برای پزشکتان توصیف کنید.
کلماتی که به دردتان نسبت میدهید، مهم هستند. درد عمیق و همیشگی، ممکن است معنای کاملا متفاوتی از درد تیز و ناگهانی داشته باشد.
نفخ کردن و احساس سیری و پُری، پس از شام سنگین شب عید ممکن است اتفاقی عادی باشد. اما اگر هر روز رخ دهد، دیگر عادی نیست. نفخ ممکن است گاهی باعث گاز روده شود و تبدیل به نشانهای آزادهنده گردد.
خستگی یا احساس بیحالی غیر قابل توجیه و همیشگی یکی از مبهمترین نشانههای سرطان روده بزرگ است. به معنای واقعی کلمه، احساس خستگی و بیحالی نشانهی صدها نوع بیماری است و به طور خودکار به معنای سرطان نیست. مثلا شاید تحت فشار مسئولیتها و تعهدات خانوادگی، اجتماعی و کاری قرار داشته باشید. پس فقط خود شما واقعا از سطح انرژیتان و تغییرات آن آگاه هستید.
تهوع، استفراغ و کاهش اشتها میتواند نشان دهندهی مشکلات دستگاه گوارش باشد. احساس تهوع و استفراغِ گاهبهگاه ممکن است مربوط به «ویروس معده» باشد، اما در مورد یک فرد سالم، عادی نیست.
کاهش وزن غیر قابل توجیه مسئلهای است که حتما باید آن را با پزشکتان در میان بگذارید. مشکلات سادهی فراوان و همینطور مشکلات نه چندان سادهی دیگری نیز هستند که به کاهش وزنِ بدونِ دلیل مرتبط هستند.
اگر از یک یا چند تا از نشانههای گفته شده رنج میبرید، با مراجعه به پزشکتان از سلامت روحی و جسمیتان مراقبت کنید. پزشکتان میتواند شما را به سمت آزمایشهای غربالگری هدایت کند. این آزمایشها بسیار سادهاند و میتوانند احتمال وجود سرطان را در رودهی بزرگ رد کنند یا مشکلات موجود در آن را تشخیص دهند. بسته به نوع پوشش بیمهایتان، این آزمایشها ممکن است هیچ هزینهای برایتان نداشته باشند. اما اگر بتوانند خیال شما را از بابت اینکه به سرطان مبتلا نشدهاید یا سرطانتان عود نکرده است، راحت کنند، بیاندازه ارزشمند خواهند بود.
درمانهای خانگی متعددی برای جلوگیری از سرطان روده بزرگ وجود دارد و یکی از آنها با استفاده از غذاها و خوراکیها است. غذاها به این دلیل ساده که منابعی طبیعی و اُرگانیک هستند، برای پیشگیری، درمان و مبارزه با سرطان بسیار توصیه میشوند. پس اگر خدای نکرده خودتان یا یکی از عزیزانتان به سرطان روده بزرگ مبتلا هستید یا حتی اگر فقط قصد دارید که دست پیش را بگیرید تا سلامتیتان را حفظ کنید و گرفتار این بیماری نشوید، این استراتژی قدرتمند را نادیده نگیرید. در ادامه، ۱۰ غذایی را که به پیشگیری از سرطان روده بزرگ کمک میکنند، معرفی میکنیم.
گریپفروت سرشار از ویتامین C است. این ویتامین به دلیل اینکه مانع از شکلگیریِ ترکیباتِ سرطانزای نیتروژن و در نتیجه کاهش ابتلا به سرطان روده بزرگ میشود، شناخته شده است.
بیشترِ ما بادامزمینی را به خاطر طعم فوقالعادهی آن دوست داریم. اما اگر تمایل داشته باشیم خودمان را در برابر سرطان روده بزرگ محافظت کنیم، آن را بیشتر دوست خواهیم داشت. زیرا کرهی بادامزمینی سرشار از ویتامین E است. ویتامینی که غنی از خواص آنتیاکسیدانی است که برای مبارزه با سلولهای سرطانی مورد نیاز هستند.
هنگامی که پای میوهها و غذاهایی در میان باشد که به جلوگیری از سرطان روده بزرگ کمک میکنند، خانوادهی توتها یکی از دلپذیرترین گزینهها است. بلوبری (زغال اختهی آبی)، تمشک قرمز (رَزبری) و کرنبری سرشار از آنتیاکسیدانی به نام تروستیلبِن هستند که خواص ضدِسرطان آن شناخته شده است.
سیبزمینیِ شیرین حاوی آنتیاکسیدانی قوی به نام بتاکاروتِن است که یکی دیگر از منابع قدرتمندِ مبارزه با سرطان است.
پژوهشها نشان دادهاند که سرطان به شدت به کمبود سطح ویتامین D در بدن مرتبط است. به همین دلیل، شما به یک منبع سرشار از این ویتامین نیاز دارید و این دقیقا همان جایی است که ماهی سالمون آزاد پا به میدان میگذارد. ویتامین D به انسداد رگهای خونیای که به تومورها متصل هستند، کمک میکند که در نهایت، به محدودسازیِ رشد و تکثیر سلولهای سرطانی منجر میشود.
تخم کتان حاوی اسیدهای چرب امگا۳ است. از میان فواید بسیاری که این اسیدهای چرب برای سیستم ایمنی بدن ما دارند، پیشگیری از تکثیرِ تومورهای سرطانی، احتمالا یکی از مهمترین دلایلی است که باید حتما روی آن سرمایهگذاری کنیم.
بحثهای جنجالی دربارهی مضرات مصرف ادویهها را رها کنید و زردچوبه را که ادویهای طبیعی است، مصرف کنید. این ادویهی زرد رنگ که در پودر کاری یافت میشود، یک جزءِ فعال به نام کورکومین دارد که سرشار از خواص آنتیاکسیدانی و ضدِاحتراقی است و این توانایی را دارد که در کار پیامرسانیِ سلولهای سرطانی اخلال ایجاد کند.
چای سرشار از کاتچین است، ترکیبی که به عنوان پیشگیریکنندهی تکثیر سلولهای سرطانی در رودهی بزرگ شناخته شده است. این ترکیب همچنین از جهش سلولیِ سلولهای سرطانی جلوگیری میکند و خبر خوب این است که همهی انواع چای دارای این ترکیب هستند پس برای جلوگیری از سرطان روده چای بنوشید.
غذاهای گیاهی حاویِ ترکیبات شیمیاییِ فیتونوتریِنتها (phytonutrient) یا همان «مواد مغذیِ گیاهی» هستند. این مواد مغذی فواید متعددی دارند که یکی از آنها جلوگیری از پیشرفت سرطان رودهی بزرگ است. نمونههای خوبِ این غذاهای گیاهی، کلمهایی مانند گل کلم و کلم بروکلی هستند.
این منابع حاویِ اِلاجیکاسید هستند که جزئی از «فیتونوتریِنتها» است. این اسید دارای خاصیت مبارزه با شکلگیری و جهش سلولهای سرطانیای که منجر به سرطان روده بزرگ میشوند، است.
به عنوان نتیجهگیری، میتوان گفت که همهی این غذاها به این دلیل که تغذیهی مناسب و سالمی هستند، برخلاف سایر روشهای مبارزه با سرطان روده بزرگ که دارای عوارض جانبی نیز هستند توسط متخصصان تغذیه توصیه شدهاند.
تقریبا ۱۴۰۰۰۰ نفر در آمریکا به سرطان روده بزرگ مبتلا هستند. خونریزی از رکتوم واضحترین نشانه سرطان روده بزرگ است، اما نشانههای دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشد. اگر
شما متوجه هر کدام از نشانههای زیر شدید حتما با یک پزشک متخصص مشورت نمایید.
ممکن است کم خونی داشته باشید:
تشخیص کم خونی ممکن است اولین نشانهای باشد که شما خونریزی داخلی دارید حتی اگر نشانههای آن را مشاهده نکرده باشید. اگر فردی در دوران قاعدگی خود باشد، کم خونی کمتر از بقیه موارد نشان دهنده سرطان خواهد بود. اما اگر مردی به کم خونی مبتلا باشد باید وجود خونریزی در قسمتی از بدن را در نظر بگیرید. در برخی از موارد امکان خونریزی داخلی شش ماه قبل از مشاهده آن در آزمایشها وجود دارد. در اینگونه موارد فرد متوجه هیچ چیزی نمیشود. اگر نشانههای کم خونی همچون خستگی یا سرگیجه را داشتید حتما با یک پزشک مشورت کنید.
امکان تنگی نفس وجود دارد:
عارضه دیگر خونریزی داخلی تنگی نفس است. اگر خونریزی تهاجمی یا استفراغ همراه با خون نداشته باشید، بدن پلاسمای بیشتری را در خون قرار میدهد بدون اینکه آهن یا گلبولهای قرمز بیشتری ایجاد شود. همین امر موجب میشود بدن مقدار زیادی خون از دست ندهد اما توانایی خون برای حمل اکسیژن کاهش پیدا میکند. به همین خاطر نیز توجه به تنگی نفس بسیار مهم است.
احساس نفخ شدیدی دارید:
اگر مواد غذایی در مسیر روده مسدود شود، ممکن است احساس نفخ شدیدی داشته باشید. به یاد داشته باشید که نفخ اندک میتواند دلایل دیگری داشته باشد. اما اگر علائم معده باقی ماند بهتراست به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. اگر درد ثابتی در سمت راست شکم خود داشتید، به این معنی است که بیماری در مراحل نهایی خود قرار دارد و به سمت کبد نیز گسترش یافته است.
ممکن است یبوست شدیدی داشته باشید:
اگر یبوست شما زیاد حاد نیست جای نگرانی وجود ندارد اما اگر این مشکل حادتر شد و ادامه داشت ممکن است نشانه سرطان روده بزرگ باشد. در برخی از موارد یبوست نشان دهنده یک مانع است و باید بررسی دقیقی شود.
ممکن است مدفوع باریک و نازکی داشته باشید:
همیشه مدفوع خود را بررسی کنید حتی اگر خونی در آن وجود نداشته باشد. اگر مدفوع شما به طور دائم به شکل باریک و تنگ است ممکن است نشانه سرطان در روده بزرگ باشد. حالت تهوع دائمی نیز میتواند نشاندهنده مشکل باشد. پس با یک پزشک مشورت کنید.
ممکن است رنگ مدفوع عجیب و غیر عادی باشد:
خونریزی از مقعد ممکن است همیشه به رنگ قرمز روشن نباشد. مدفوع تیره و قیری شکل نشاندهنده خونریزی است. البته اینگونه موارد ممکن است توسط مواردی همچون زخم معده نیز ایجاد شود اما بهتر است در صورت مشاهده این مورد با یک پزشک مشورت کنید.
قابل توجه است که با استفاده از پانل های غربالگری سرطان روده در آزمایشگاه تشخیص طبی و تخصصی پیوند می توانید علاوه بر اطمینان از سطح سلامتی خود و عزیزانتان از وقوع این بیماری به طرز صحیح و موثری پیشگیری به عمل آورید.